Gister was het ‘de dag van de mantelzorg’. Steeds meer mensen krijgen hiermee te maken. Onze participatie maatschappij draait om samen zorgen voor anderen en als je het zo zegt klinkt dat heel mooi en nobel. Dat is het ook, als het zou komen vanuit de mensen zelf. Het is een iets ander streven wanneer het komt uit het oogpunt van bezuinigingen.

Anyways, de dag van de mantelzorg. Vroeger vond ik het maar een wazig woord, mantelzorg. Ik stelde mij zo voor dat je mensen een jas aantrok en mantelzorg klonk chiquer als jas-zorg. Inmiddels is ons huishouden voor een groot deel overgenomen door de mantelzorgers en weet ik uit eigen ervaring hoe ontzettend belangrijk ze zijn. Ik weet inmiddels ook dat ze hier in meervoud zijn, ik mag rekenen op een heel blik en man wat ben ik daar dankbaar voor!

Het klinkt zwaar, het klinkt alsof je het hebt over zorg voor oma of opa, en dan voor mijn generatie oma of opa, zeg negentig plus. Oud, rimpelig, steunkousen, schoenen, blokje om, zorg-zorg. Ziekenzorg die geen ziekenzorg meer kan zijn omdat de handjes aan bed vervangen zijn door de handjes met pen, of computer. Door ellenlange lijsten voor de pennenlikkers. Dát klinkt voor mij als mantelzorg, gevoelsmatig.

De realiteit is anders, zo weet ik. Ik ben zo iemand die mantelzorgers heeft. Even een sprongetje, begin van vorig schooljaar kwam zoonlief thuis uit school. Ze hadden het gehad over mantelzorgers. Hoeveel leerlingen in de klas als mantelzorger fungeerden. Ik vroeg of hij zijn vinger had opgestoken en hij keek mij ietwat verbaasd aan. ‘Nee, hoezo?’ Ik legde hem uit dat hij feitelijk ook mantelzorger is, van mij, voor mij. Hij doet al jaren meer hier dan een gemiddelde puber. Hij was tien toen ik instortte, hij regelde de boodschapjes tussendoor al vrij snel. Daar is niets mis mee, kinderen mogen leren te helpen in huis. Ik herinner mij de ruzies tussen broerlief en mij met theedoeken en afwaskwasten (vaak gepaard gaand met een lading schuim die door de keuken vloog) en zijn vlucht naar het toilet als het zijn beurt was te helpen, maar het grote verschil is dat de hulp, die zoonlief biedt, noodzakelijk is.

Een kind als mantelzorger, is dat wel ok? Ik denk het wel, mits hij of zij er niet alleen voor staat. Mits de druk niet te groot is. Zoonlief vindt het als rasechte puber best weleens vervelend als hij iets moet doen, dat is inherent aan het moeten denk ik en aan het puber zijn. Voor mij is kan niet kan echt niet, dus tja dan is moeten voor hem wel echt moeten. Gelukkig neemt hij me dat niet kwalijk en regelt hij het binnen een samen overlegd tijdschema (in dat opzicht heeft hij dan weer enige vrijheid). Hij ziet het als normaal en voelt het niet als vervelende druk ofzo.

Dit soort hulp maakt dat ik mij thuis niet heel afhankelijk voel, terwijl ik best afhankelijk ben. De mensen om mij heen nemen mij dat gevoel uit handen en daar ben ik dankbaar voor. Dat doen ze door er niet de nadruk op te leggen. Dingen worden door mijn geoliede mantelzorgmachine overgenomen, het is een team dat mij op zoveel manieren ondersteunt. Door simpele handelingen als tussendoor boodschapjes doen, even avondeten om de deur te schuiven, mee te gaan naar het ziekenhuis of te rijden naar de stad of naar de visite. Door ervoor te zorgen dat mijn rolstoel is opgeladen als ik het weer eens vergeet of hem voor me in de auto of bus te zetten, door in te springen en bij te springen.

Thuis heb ik het belangrijkste netwerk dat er is, een onbetaalbaar netwerk bestaande uit man, zoon en ouders. Een netwerk dat betrouwbaarder is dan dat van welke provider (of zorgverzekeraar) dan ook. Mantelzorg is onmisbaar, geen verpleegkundige hulp kan hier, hoe lief en goed ook, aan tippen. En toch komt er teveel op de schouders van deze mantelzorgers terecht, met dank aan onze participatie maatschappij. Door bezuinigingen en door ondoordachte regelgeving. Je kunt niet alles maar (onbetaald) stapelen op dezelfde mensen, die naast hun baan, opleiding of pensioen zo ook belast worden met de fysieke zorg voor steeds meer mensen. Het is een dans op het slappe koord, een proef in evenwicht en waar blijven wij zorgbehoevenden als dat lijntje knapt…

Fotografie Hans Poels